Ervaringen en bedenkingen

Lieve familie en vrienden,

Weer een volle week sinds mijn vorige blok. Nog maar minder dan een week te gaan, en zelfs nog maar 3 dagen in Gulu! Wat bizar dat het bijna alweer voorbij is!

Deze week heb ik heel veel meegemaakt. Sommige nieuwe medische handelingen kunnen uitvoeren, sommige onmenselijke houdingen en daarover steeds meer bedenkingen over de werking hier, in het algemeen maar vooral in het ziekenhuis.
Het kan misschien lijken dat mijn blog negatiever is dan jullie van me gewend zijn, maar dat wil niet zeggen dat ik me niet vermaak. Ik vind het nog steeds een toffe reis, heb een zalig gastgezin, een heel leuke groep studenten, soms een heel goede ervaring in het ziekenhuis, en Afrika in het algemeen blijft fijn! Maar, ik heb nu ook de negatieve kanten gezien, en die horen er ook zeker bij en zorgen ook voor veranderingen in mijn droom om later een paar jaar in Afrika te werken. En omdat je zoiets vanuit het Westen misschien niet doorhebt, wil ik dat ook graag delen met jullie.

Maar bon, laat ik weer verdergaan waar ik gebleven was:

*15-7-14
Vandaag was de 4e outreach en mocht ik helpen bij cervicalcancerscreening (screenen naar baarmoederhalskanker). Ik heb daar specula (eendebekken) kunnen plaatsen en met een zuurtest kunnen onderzoeken of er verdenkingen waren voor maligniteiten. Ook heb ik na 1x kijken zelf een implanon mogen plaatsen (een hormoonafgevend staafje in de arm als vorm van anticonceptie). Dat was beiden echt wel tof om eens te doen!
Na de outreach zijn we nog naar een 'fort' gegaan: een stapel rotsen waar ze slaven op vasthielden. Vanaf daar was het uitzicht echt prachtig! Zo'n mooie natuur is er in Oeganda! Het wordt hier ook wel de parel van Afrika genoemd, omdat het land redelijk centraal ligt en de natuur hier het groenst van heel Afrika is. Echt zalig om daar op zo'n rots 360graden rondom prachtig groen te zien!

*16-7-14
Vandaag stond ik op gynecologie. Er lagen wel wat mensen op materniteit, maar die waren allemaal maar rond de 4cm. Daarom zijn we eerst gaan kijken naar een gyneco-operatie; een biopsie nemen uit de baarmoeder wegens verdenking op kanker. De manier waarop het gebeurde was nogal ruw, en de regels van sterieliteit waren weer ver te zoeken.
Daarna gingen we terug kijken hoe het met de zwangeren ging en of er iemand al op het punt stond om te bevallen.
En hier begint een van de heftigste dingen die ik hier heb meegemaakt.
Het begint met de manier van omgaan, die op deze afdeling ronduit onmenselijk is. Er was een vrouw die onderzocht werd en duidelijk pijn had daardoor, maar daar werd niet op gereageerd. Het hartje van de baby was niet te horen, en bij navraag werd duidelijk dat ze de baby al een maand niet meer had voelen bewegen. Nadat de echo bevelstigde dat het kindje dood was, werd dat de vrouw zakelijk meegedeeld. De vrouw (mama 1, nog maar 18 jaar!) huilde natuurlijk hard, maar niemand gaf meer aandacht aan haar. Het was echt net alsof, nu het kindje dood was, de rest van de bevalling niet meer uitmaakte. Maar de baby zat nog wel in haar buik en moest er ook nog uit he! Niemand keek meer naar haar om, terwijl zij heel verdrietig was en veel pijn had aan haar buik, met een bevalling op komst. Juist toen er een andere vrouw (mama 2) op het punt stond om te bevallen zijn ik en nog een meisje bij haar gaan zitten, over haar rug gewreven en zover we konden ondersteund. Toen we even terug naar de zaal gingen bleek mama 2 net bevallen te zijn, die hadden we dus gemist.
Niet veel later kwam mama 1 weer de zaal in. Ze ging naast haar 'bed' (de bedden zijn eigenlijk brancards die op 0.5 meter van elkaar staan achter wat doeken in een veel te kleine ruimte) zitten en vroeg iets, waarop de nurse keiboos terugschreeuwde dat ze op het bed moest gaan liggen want ze zou zich echt niet bukken voor te onderzoeken. Het meisje klom op het bed en had veel pijn en verdriet, dus ik ben weer bij haar gaan staan om wat over haar schouders te wrijven. Daarna ging het ineens heel snel. Ze schreeuwde ineens 'de baby komt', en toen ik naar beneden keek zag ik ook effectief het hoofdje al... Dus ik riep naar de nurse: 'het hoofdje is er al'! Maar niemand reageerde. De nurse was bezig met hechtingen en vond dat blijkbaar belangrijker. De Oegandese student die al eerder bevallingen had gedaan stak zijn handen omhoog en zei schaapachtig dat hij geen handschoenen aanhad, terwijl hij naast de doos stond! Dus ik rende naar de handschoenendoos, deed snel handschoenen aan, kreeg ineens ook chirurgische handschoenen aangedrongen en heb het hoofdje vastgepakt. Daarna had de Oegandese student ook begrepen dat hij handschoenen aan moest doen en hebben we samen het kindje naar buiten geleid. Tijdens dat het lichaampje eruitkwam kwam er ook een grote stroom vruchtwater mee, dat alle kanten op splashte en mijn volledige doktersjas geel maakte en ook in mijn oog terechtkwam. En de baby lag daar dan, dood op tafel, onder de benen van de moeder. Het was echt een mooi kindje, maar dan 1 maand te klein. Onwerkelijk.
Toen dacht ik weer aan de spat in mijn oog en wilde ik het direct uitgespoelt (via het oog kunnen veel stoffen zoals HIV opgenomen worden, en HIV is een ziekte die hier veel voorkomt). We spoelden met veel water, lens eruit, en tranen spoelden het ook schoon. En de staff keek helemaal niet wat er aan de hand was, en familie van een patient lachte ons serieus uit omdat ze dachten dat als de patient HIV-positief was geweest dat ik met die ene spat in mijn oog al dood was geweest. (Ongeschoolden zei de nurse later). Maar ook de verpleging was heel laks: oh, HIV-negatief in mei, niets ergs. Maar wat dan met die periode tussen mei en nu? En wat dan met de windowperiode? (tijd tussen besmetting en positief worden van de test) We hebben dus nog een test gedaan bij de moeder, en die bleek weer negatief te zijn. En ze zeiden dat de kans zeer kelin was dat ze de afgelopen 2 maanden seks had gehad (dat wilden ze alleen niet vragen), omdat hier sommigen geloven dat de baby van seks in de zwangerschap witte vlekken kan krijgen. Verder hebben we gebeld naar een professor van infectieziekten in tropische landen die in Belgie les geeft, en die zei dat de testen hier heel betrouwbaar zijn en dat de kans op besmetting miniem zijn (het was via het oog ipv een wonde, het was vruchtwater ipv bloed, maar vooral: de test van de patient was negatief). Dus voor degene die zich zorgen maken: niet nodig dus ;) Deze bizarre actie heeft gelukkig dus geen negatieve gevolgen gehad. Voor mij tenminste niet. Maar wat sowieso een nare afloop was, was de doodgeboorte voor die jonge vrouw. Hoe godsgruwelijk dat daar zoiets ergs is, en dat niemand daar aandacht of steun aan geeft!! Want dit heeft niets meer te maken met gebrek aan middelen: dit is gebrek aan menselijkheid!

*17-7-14
Vandaag was de 5e outreach. Deze keer mocht ik mee naar een school, om daar uitleg te geven, deze keer over HIV en andere SOA's. Tijdens de voorbereiding kwam het 1e (en grootste) discussiepunt: wat moeten we vertellen? Hier spreken ze over ABCC: Abstenence (onthouding), Be faithfull (neem maar 1 partner), Circumcision (besnijdenis houdt een aantal procent van de SOA's tegen) en Condooms. Voor ons lijkt het meest logische om vooral over condooms te praten. Maar hier willen ze vooral over de A praten en willen ze condooms het liefst vermijden. Daarbij proberen ze te negeren dat al veel van de secondary school al wel degelijk seks hebben. Je kan ze veel beter het juiste gebruik aanleren, dan te doen alsof het probleem niet bestaat. Zij vinden alleen dat wij dan zouden promoten dat ze seks moeten hebben en gaan met een grijns en lachen zo kijken van 'ze snappen er niets van'. En weer komt er van 'maar dit is Oeganda, hier gaat dat zo'. Maar zien ze niet dat er niet over praten niet helpt? Dat de prevalentie van HIV en tienerzwangerschappen hier veel hoger ligt? Dat deze instelling juist is wat het land achterhoudt, en dat juist de geneeskundestudenten hierin een verschil kunnen maken?!

Op het schooltje zelf ging het vertelllen heel goed. De studenten waren geinteresseerd en stelden heel veel en echt goede vragen! Ook hadden we iemand mee van HIV-preventie, en die heeft tot hilariteit van de kinderen op een banaan voorgedaan hoe je een condoom moest omdoen. En hij heeft ze echt alle nodige informatie gegeven (in tegenstelling tot wat de Oegandese studenten dus allemaal wilden vermijden), dus dat was geweldig!

Deze nacht heb ik samen met 3 anderen van de Belgische groep een nachtdienst op gynecologie gedaan. Dat was echt weer een heftige ervaring. Het is goed dat we dit eens gezien hebben, aar het was zeker niet het vrolijke babyfeest dat we verwacht hadden.
De 1e 2 uur hebben we nog wat gebabbeld met de midwife, die toen nog vriendelijk leek te zijn. Maar helaas, dat veranderde...
Er waren maar 2 vrouwen die op het punt stonden te bevallen. Vrouw 1 zat op 6cm ontsluiting. Vrouw 2 was pas 7 maanden zwanger en had nu bloedverlies. Ze had al 11 zwangerschappen gehad, waarvan alleen de 1e levend geboren is. De kans was dus groot dat dit ook een doodgeboorte zou worden.
Om 11 uur zei de nurse dat ze ging slapen, in het kamertje dat met de 'bevalzaal' verbonden zat, met de deur open. Terwijl zij de enige en de verantwoordelijke hier was! Nu zaten wij als 4 studenten, zonder enige ervaring met bevallingen alleen op te letten op de zwangere vrouwen.
Rond 3 uur dachten we dat mam 1 ging bevallen. Ze had om de 4 minuten weeen en had veel pijn. We hebben haar gesteund, gewandeld, over haar rug gewreven enz.Toen begon ze harder te roepen en hebben we de midwife wakker gemaakt. Die had een ochtendhumeur van jewelste! Ze duwde bruut de benen van mam1 uit elkaar, vinges erin en toen: ze gaf de vrouw een tets op haar been! 'Je zit nog steeds maar aan 6cm, waag het niet om nog eens zoveel lawaai te maken!'
Een uur later schreeuwde mam 2 dat er iets was. Ik liep er heen, keek naar 'het gebied' en zag dat het verband tussen haar benen 'omhoog' kwam. Ik rende naar mijn veiligheidsbril en juist op dat moment barste haar vruchtwater, en dat kwam zondr grappen 3 meter ver! Als ik dus 5 seconden later was geweest was ik weer volledig ondergesplasht!
Dus wij de nurse weer wakker maken, die weer ruw de ontsluiting ging meten: 0cm.
Nog een uurtje later had mam2 ineens persweeen. De helft van de baby was er al uit, en bleef halverwegen hangen. En in plaats van de baby direct verder te helpen ging de midwife het eerst eens van een afstandje bekijken en op het gemak de handschoenen aantrekken. De baby hing daar half, het was heel naar om te zien. UIteindelijk werd hij er uitgehaald en was, zoals verwacht helaas al dood. Het kindje was heel mooi, maar 2 maanden te klein. Het kindje liet ze liggen, terwijl de midwife onnuttige dingen ging doen. Ze gaf totaal geen steun of aandacht aan de mama die weer een dood kindje op de wereld had moeten brengen! En toen kwam het ergste: de juist bevallen vrouw moest zelf haar bed gaan schoonmaken en de vloer gaan dweilen waar haar vruchtwater had gesplashed! Ze was juist bevallen, had een dood kindje, en moest binnen het half uur de vloer gaan dweilen! Terwijl dat kreng van een midwife weer haar bed in ging! Dat is toch onmenselijk!!
Na weer een uurtje was mam3 klaar om te bevallen. Wij de nurse weer wakker gemaakt (stel je voor dat wij er niet waren geweest, dan had zij overal doorheen geslapen en waren alle vrouwen alleen bevallen). Het hoofdje kwam er al uit, en het trage ritueel van de midwife herhaalde zich. Nu was het wel een levend kindje, heel mooi, en het werd op de borst van de mama gelegd. Maar de mama keek er niet eens naar! Ze was compleet apatisch, zonder vreugde, liefde of bewondering. Niks van de vreugde van de geboorte die we verwacht hadden... De midwife pakte het kindje bij arm en been, legde het op de weegschaal, pakte het bij de enkels op alsof het een kip was, pakte het in, en liet het doodleuk op tafel liggen. Mam 3 was uitgescheurd, maar in plaats van dat te hechten propte ze er wat watten in en vond ze het af.
Mam 1 was nog niet bevallen tegen de ochtend en heeft de volgende dag een keizersnede gehad. Om 6.30 vonden we het genoeg en zijn we weer naar huis gegaan.

Bij het gastgezin thuis hebben we het er nog over gehad; de slechte zorg en onmenselijkheid, en dat veel mensen hier hun rechten niet kennen. En dat 'this is Uganda', 'hier gaat dat zo', hetgene is dat zo'n land achterhoudt. Veel verpleegsters doen hier het vak ook niet omdat ze het leuk vinden, maar omdat ze ergens anders net aan het werk konden. Dat is duidelijk te zien in hun passieve en onmenselijke manier van doen.

Met deze ervaring bovenop alle andere inefficientie, onsteriele, harde, onmenselijke, enz.- ervaringen tesamen, denk ik iet dat ik later nog een paar jaar in een Oegandees ziekenhuis zou willen werken. Afrika heeft mooie kanten, en ik wil zeker nog eens een 3e keer hier rondreizen, maar echt in het ziekenhuis werken, dat idee laat ik varen. Het is hier echt neit alleen het gebrek aan middelen dat de boel vertraagt of stillegt. Het is ook gebrek aan drive, motivatie, zin, energie, wil om te veranderen, wil om te verbeteren, wil om te leren, enz. Met een jaar werken zal je niets kunnen veranderen hier, hoe hard je ook je best doet. En verandering is nodig, hoe je het ook bekijkt. Het is hier niet 'arm afrika', dat niet verder kan, het is 'koppig afrika' dat niet anders wil! Als je echt iets wilt veranderen, zou je eigenlijk de hele boel moeten stoppen, platleggen, en van het begin af aan zelf opbouwen. Vanaf 0 beginnen met een goede directie, solicitatiegesprekken, en het alleen aannemen van goed en gemotiveerd personeel. Duidelijke regels neerzetten en van daaruit ook naleven en bestraffen als het neit wort nageleefd. Dat zal in het begin veel werk zijn en geld kosten, maar qua efficientie en paitentvriendelijkheid zal dat dubbel en dik terugverdienen. Al is het maar om echt 8 beginnen (en niet eens rond 11.30 starten), wel zorgen voor werkende noodgenerators (ipv eens benzine te kopen als de boel al plat ligt) en zorgen voor personeel dat om de patienten geeft en ze uitleg en steun geeft. Niet de grootste veranderingen, maar wel de broodnodige. Niet dat ik vind dat Afrika een 2e Europa moet worden, maar, als ze echt vooruit willen dan lijkt dit de enige manier. Want met alleen 'ah zielig afrika, we zullen die eens steunen' kom je nergens. Het geld wordt inefficient gebruikt, vrijwilligers worden argwanend bekeken, in het diepe gegooid en niets van aangenomen. Na je vertrek heb je niets achtergelaten dat blijvend zal zijn, buiten de ervaring voor jezelf...
En zolang die grote veranderingen niet worden doorgevoerd, zou ik, hoe gek het ook klinkt, meer mensen in Nederland en Belgie kunnen helpen dan dat ik hier zou kunnen doen. Ondanks dat de nood hier objectief gezien het grootst is...

*19-7-14
Vandaag was de laatste outreach, waar ik weer consultaties gedaan heb samen met een Oegandese arts.

*21-7-14
Vandaag zijn we naar de Murchisonfalls geweest: Veel hertjes, wrattenzwijnen, giraffen, waterbuffels, nijlpaarden, en een paar olifanten gezien. Verder een boottocht gemaakt, gewandeld naar de watervallen met prachtig uitzicht; Een heerlijke dag en zalig om een dag echt vrij te hebben!

*22-7-14
Deze dag stond ik op immunisatie. Hier ben ik zeer positief verrast door de efficientie van de dienst! Het is dus wel mogelijk!!
De baby's werden gewogen, geregisteerd, gevaccineerd, en allemaal op snel tempo. We hebben redelijk veel spuitjes kunnen zetten, wat stiekem toch weer heel leuk is om te doen (voor ons dan, de babys deden niets anders dan huilen ;) )
Deze avond hebben we voor het gastgezin Belgisch/Nederlands gekookt (puree, bloemkool met kaassaus en vlees) en ze vond het heel lekker!

*23-7-14
Vandaag stond ik op antenatale: check-ups van zwangere vrouwen. Daar heb ik geleerd hoe je een zwangere buik moest bevoelen, en waar je op moet letten. Het is echt nog moeilijk om te voelen hoe het kindje ligt, maar het was leuk om dat eens te proberen.


Nu moeten we vergaderen, maar ik ben gelukkig net klaar met mijn verhaal. Het is weer veel te lang geworden, sorry ;) Eens aan het typen wil ik zo graag alles vertellen :P En het was een flinke week, dus ook lange verhalen.

Nu nog 2 dagen ziekenhuis, en dan via Kampala weer naar Nederland. Nu nog vol het beste er van maken!

Veel liefs!
Marleen